Μαζευε και ας ειν και ρωγες !

Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού. Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα και είναι φυτό αναρριχητικό. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα θρεπτικό φρούτο που προσφέρεται σε ποικιλία γεύσεων και χρωμάτων, (λευκό, κόκκινο και μαύρο) ενώ υπάρχουν πάνω από 50 διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών. Προϊόντα του είναι ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού. Ως καρπός, είναι γνωστός από την αρχαιότητα και αναφέρεται για πρώτη φορά στη Βίβλο. Το σταφύλι ιατρικά καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών ενώ είναι πλούσιο σε κάλιο και βιταμίνες.

Το σταφύλι συλλέγεται κατά την τελική φάση της αμπελοκομίας (τρύγος) οπότε το βρίσκουμε τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Ο καθορισμός του χρόνου του τρυγητού έχει μεγάλη σημασία για την ποιότητα των σταφυλιών. Τα σταφύλια που είναι έτοιμα για μάζεμα πρέπει να είναι ώριμα και ο βαθμός ωριμότητας βρίσκεται είτε εμπειρικά με το μάτι, ή με δοκιμή στη γεύση, είτε με χημικές μεθόδους όπως είναι η πυκνομέτρηση (γραδάρισμα), όταν έχουμε να κάνουμε με σταφύλια που προορίζονται για παραγωγή κρασιού.

Παραδοσιακά τα τρυγημένα σταφύλια συγκεντρώνονται σε ειδικά κοφίνια (τρυγοκόφινα) ή σε μεγάλα πλαστικά δοχεία χωρητικότητας 20 κιλών. Για την κοπή των τσαμπιών χρησιμοποιούνται ειδικοί σουγιάδες, ψαλίδια ή λεπίδες. Στην ελληνική ύπαιθρο ο τρύγος, μαζί με το πάτημα των σταφυλιών που τον ακολουθούσε, ήταν μια από τις σημαντικότερες αγροτικές εργασίες και γινόταν αφορμή για γιορτή, συνοδευόμενος από τα ανάλογα έθιμα.

Αγαλι αγαλι γινεται η αγουριδα μελι

Το σταφύλι ως καρπός είναι γνωστός από την αρχαιότητα: παραστάσεις σε τοίχους που απεικονίζουν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια χρονολογούνται από την εποχή του χαλκού (2.500π.Χ.!). Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός Διόνυσος το έφερε από την Ασία και κατέκτησε σπουδαία θέση στη ζωή της αρχαίας Ελλάδας. Από διάφορα ευρήματα εικάζεται ότι αρχικά καλλιεργήθηκε στην Κρήτη, κατόπιν στη Σικελία, ενώ μέχρι τον 13ο αιώνα μ.Χ. είχε διαδοθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Συμφωνά με την ελληνική μυθολογία, ο Στάφυλος ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης. Σε άλλο μύθο ο Στάφυλος ήταν βοσκός του βασιλιά της Αιτωλίας Οινέα. Καθώς έβοσκε τις κατσίκες του, παρατήρησε ότι μια από αυτές τρώγοντας συνέχεια ένα συγκεκριμένο καρπό πάχαινε περισσότερο από τις άλλες. Μάζεψε τότε αρκετούς τέτοιους καρπούς και τους πρόσφερε στον βασιλιά του. Εκείνος παρασκεύασε ένα χυμό τον οποίο ονόμασε "οίνο", στον δε καρπό έδωσε το όνομα του βοσκού του (σταφύλι).

Εποχή συγκομιδής: Αύγουστος – Οκτώβριος

Τα σταφύλια είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα, όσον αφορά στη φυτοθρεπτική τους σύνθεση, και αποτελούν καλή πηγή βιταμινών και ανόργανων συστατικών, όπως φώσφορο, μαγνήσιο, κάλιο και νάτριο. Αυτά τους προσδίδουν αντιγηραντικές ιδιότητες και συμβάλλουν στη μακροζωία. Έχουν περιεκτικότητα 80-85% σε νερό, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και έχουν λίγες θερμίδες, γεγονός που τα καθιστά ιδανικά, ως ένα σνακ που δεν παχαίνει. Το νερό και οι φυτικές ίνες, βοηθούν επίσης στη χρόνια δυσκοιλιότητα.

Ηταν στραβο το κλιμα το φαγε κι ο γαιδαρος

Η ρεσβερατρόλη (φλαβονοειδές) είναι ένα αντιοξειδωτικό που βρίσκεται στο φλοιό των κόκκινων και των μαύρων σταφυλιών και έχει νευροπροστατευτικές λειτουργίες και βοηθάει τους ασθενείς με Αλτσχάιμερ, βελτιώνοντας τη μνήμη.

Τα σταφύλια ωφελούν τους ασθενείς με στεφανιαία νόσο, αυξάνοντας τα επίπεδα μονοξειδίου του αζώτου στο αίμα τους, που βοηθούν στη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων (αγγειοδιαστολή) και βελτιώνουν την κυκλοφορία. Μπορούν επίσης να αποτρέψουν τον υπερβολικό σχηματισμό θρόμβων, την οξείδωση της LDL χοληστερόλης και μειώνουν τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.

συμβουλη !

Πλένετε καλά τα σταφύλια με τρεχούμενο νερό, πριν από την κατανάλωση. Τα σταφύλια μπορούν να αποθηκευτούν σε θερμοκρασία δωματίου, αν πρόκειται να καταναλωθούν σύντομα. Για να τα κρατήσετε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τυλίξτε τα σε μια εφημερίδα και αποθηκεύστε τα στο ψυγείο.

Διατροφική αξία

Το σταφύλι αναπτύσσεται σε τσαμπιά που μπορεί να έχουν από 6 έως…300ρώγες, ενώ το χρώμα του ποικίλλει: μπορεί να είναι σκούρο μπλε, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο ή λευκό. Μπορεί να καταναλωθεί ως έχει ή να χρησιμοποιηθεί για νόστιμα γλυκίσματα (γλυκό του κουταλιού) ή για την παρασκευή σταφίδων ή κρασιού και άλλων οινοπνευματωδών ποτών- όπως πχ το τσίπουρο. Tο σταφύλι και τα προϊόντα που προκύπτουν από την επεξεργασία του είναι πλούσια σε συστατικά μεγάλης θρεπτικής αξίας και ύψιστης σημασίας για τη διατροφή μας. Πιο συγκεκριμένα, τα 100γρ. σταφυλιού δίνουν 70 θερμίδες, 16 γρ. υδατανθράκων- εκ των οποίων 12,3 γρ. σάκχαρα, 0γρ. λίπους, 0,8γρ. πρωτείνης, 79ml νερού και 1γρ. φυτικών ινών. Το σταφύλι είναι σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών καθώς περιέχει βιταμίνη C, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, φλαβονοειδή και άλλες πολυφαινόλες με κυριότερο εκπρόσωπο τη ρεσβερατρόλη. Επίσης περιέχει βιταμίνη Α και κάλιο.

Περσινα ξινα σταφυλια

Παχαίνουν τα σταφύλια;

Από όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι το σταφύλι είναι ένα τρόφιμο με πολύτιμα για τον οργανισμό συστατικά. Παρόλα αυτά συχνά δίνεται η εσφαλμένη εντύπωση ότι ‘παχαίνει’ και για αυτό πολλοί λανθασμένα το αποκλείουν από τη διατροφή τους. Κι όμως η περιεκτικότητά του σε σάκχαρα (και άρα και σε θερμίδες) δεν διαφέρει σημαντικά από αυτή των υπόλοιπων φρούτων. Ενδεικτικά, οι 15-20 ρώγες σταφύλι δίνουν 12,3γρ. σάκχαρα και 70 θερμίδες- όσο δηλ. ένα μικρό πορτοκάλι. Αυτό που ‘παχαίνει’ είναι η υπέρμετρη κατανάλωση σταφυλιού (ή οποιουδήποτε άλλου τροφίμου).