Τον πηραν με τις ντοματες!

Σας λένε κάτι οι χαρακτηρισμοί: ‘Ροδάκινο του λύκου’, ‘Χρυσό μήλο’, ‘Φρούτο του πάθους’; Κι όμως είναι μερικά από τα ονόματα που δόθηκαν κατά καιρούς στον κόκκινο ζουμερό καρπό της ντομάτας. Το κανονικό της όνομα ‘tomati’ που στη γλώσσα των Αζτέκων σημαίνει: ‘σαρκώδες φρούτο’, δικαιολογεί το χαρακτηρισμό της ως φρούτο σύμφωνα με τη βοτανολογία. Η λέξη τομάτα προέρχεται από τη λέξη tomatl της γλώσσας Ναχουάτλ. (Ιθαγενής γλώσσα του Μεξικού (Γλώσσα των Αζτέκων).

Ωστόσο, με βάση τη δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Η.Π.Α. το 1893, η ντομάτα ανακηρύχθηκε ως λαχανικό. Πιο συγκεκριμένα, η τομάτα ή αλλιώς ντομάτα είναι ένα μονοετές φυτό της οικογένειας Solanaceae. Η καταγωγή της εντοπίζεται στην Κεντρική και Νότια Αμερική (Περού), όπου και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά. Έπειτα, μέσω του Περού, μεταφέρθηκε με τη μορφή ζιζανίου με σπόρους καλαμποκιού στο Μεξικό, ενώ οι Ινδιάνοι και οι Αζτέκοι ήταν αυτοί που άρχισαν την συστηματική της καλλιέργεια.

Η ντομάτα ζει μόνο μερικά χρόνια ενώ υπάρχουν πάνω από 10.000 ποικιλίες και υβρίδια και συνήθως καλλιεργείται ως μονοετές φυτό. Τυπικά φτάνει τα 1-3 μ. ύψος, αλλά δεν έχει αρκετά ανθεκτικό κορμό και στηρίζεται σε άλλα φυτά. Υπάρχουν τομάτες θερμοκηπίου (αναρριχώμενες) και υπαίθριες τομάτες (ημιαναρριχώμενες και αυτοκλαδευόμενες). Ο καρπός που επίσης λέγεται τομάτα είναι σφαιρικός ή μακρόστενος, εδώδιμος, και όταν είναι ώριμος έχει έντονο κόκκινο χρώμα, διότι περιέχει τη χρωστική λυκοπένιο. Πριν ωριμάσει, η τομάτα έχει πράσινο χρώμα. Στα άγρια φυτά ο καρπός έχει διάμετρο 1-2 εκ., αλλά στα περισσότερα ήμερα είναι αρκετά μεγαλύτερος, από 5-10 εκ. Το βάρος της τομάτας είναι από 150 -300 γραμμάρια (μεγαλοκαρπή), ενώ υπάρχουν και μικρόκαρπα υβρίδια (cherry) τα οποία μπορούν να συγκομιστούν με το τσαμπί (και όχι μεμονωμένα) και έχουν βάρος 50 - 100 γραμμάρια.

Ο ετήσιος τζίρος παραγωγής τομάτας εκτιμάται σε 30 με 40 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Το 2010 συνολικά μαζεύτηκαν 145,8 εκατομμύρια τόνοι ντομάτας παγκοσμίως. Η πορεία της καλλιέργειάς της υπήρξε ανάλογη με την απήχηση που βρήκε από τους καταναλωτές σημειώνοντας ραγδαία αύξηση στη ζήτησή της. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη δεκαετία του '60, η παραγωγή της ντομάτας έφθανε μόλις τους 400.000 τόνους, ενώ το 2004 άγγιξε τους 1.900.000, περίπου, τόνους!

Οι Ισπανοί θαλασσοπόροι (Χρ. Κολόμβος) έφεραν τη ντομάτα στην Ευρώπη το 16ο αι. μαζί με το καλαμπόκι, την πατάτα και την πιπεριά. Στη χώρα μας άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά από το 1925, ενώ η βιομηχανική επεξεργασία της ξεκίνησε 30 χρόνια αργότερα και για πολλές δεκαετίες μαζί με το ψωμί και τις ελιές υπήρξε το εθνικό μας κολατσιό.

Μία μέση τομάτα (150 γρ) είναι μία τέλεια πηγή βιταμίνης Α και βιταμίνης C, καθώς και καλή πηγή Καλίου και βιταμίνης K, ενώ έχει μόνο 35 θερμίδες. Η τομάτες επίσης είναι κορυφαία πηγή λυκοπενίου. Το λυκοπένιο προστατεύει ενάντια στις παθήσεις της καρδιάς.

Φύτευση: Από Μέσα Απριλίου - 20 Ιουλίου
Ωρίμανση: 3 μήνες μετά τη φύτευση
Θερμιδική Αξία: 1 Ντομάτα μέτρια ή 1 κουταλιά της σούπας κέτσαπ έχει 35 θερμίδες

Η τομάτα βρίσκεται ως συστατικό, στα περισσότερα από τα αγαπημένα μας πιάτα ενώ είναι ιδανική για σαλάτα. Προσθέτει γεύση και νοστιμιά σε σάντουιτς, πίτσες, σάλτσες και σε άλλες γευστικές απολαύσεις.

Ένα φλιτζάνι ντομάτας παρέχει 57,3% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας βιταμίνης C και 22,4% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας βιταμίνης Α.

Καταπολεμά τη χοληστερόλη

Σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε σε 21 υγιή άτομα και δημοσιεύτηκε στο British Journal of Nutrition, η υψηλή πρόσληψη προϊόντων τομάτας, μείωσε σημαντικά τη συνολική και την LDL χοληστερόλη («κακή» χοληστερόλη) στο αίμα.

Επιδρά στην υπέρταση

Οι τομάτες είναι μια πολύ καλή πηγή καλίου και η διατροφή που είναι πλούσια σε κάλιο έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την υψηλή αρτηριακή πίεση και επομένως, τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων. Ένα φλιτζάνι ντομάτας παρέχει το 11,4% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας πρόσληψης καλίου.

Ευεργετικές επιδράσεις στην όραση

Οι τομάτες περιέχουν βιταμίνη Α, η οποία βελτιώνει την όραση και αποτρέπει προβλήματα όρασης όπως η νυχτερινή τύφλωση και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.

Συμβάλλει στην υγεία του πεπτικού συστήματος

Η τομάτα είναι μια καλή πηγή φυτικών ινών, αποτρέποντας τη διάρροια ή τη δυσκοιλιότητα και διατηρώντας τη γενικότερη υγεία του πεπτικού συστήματος. Επίσης αποτελεί μέρος του μηχανισμού αποτοξίνωσης του σώματος.

Επίδραση στο διαβήτη

Οι τομάτες είναι μια καλή πηγή χρωμίου, το οποίο έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τους ασθενείς με διαβήτη να κρατάνε τα επίπεδα του σακχάρου υπό έλεγχο. Σε μια αυστραλιανή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, δόθηκαν σε 20 άτομα με διαβήτη τύπου 2, 250 ml χυμού τομάτας ή placebo με άρωμα τομάτας, καθημερινά. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μετά από 3 εβδομάδες, η συσσώρευση των αιμοπεταλίων (συσσώρευση και πήξη των αιμοπεταλίων) μειώθηκε σημαντικά σε όσους κατανάλωναν πραγματικό χυμό τομάτας, ενώ δεν είχε καμία αλλαγή σε εκείνους που λάμβαναν εικονικό φάρμακο.

Οφέλη στην επιδερμίδα

Ο χυμός τομάτας είναι γνωστός για την αντηλιακή επίδρασή του. Η τακτική κατανάλωση τομάτας εξασφαλίζει προστασία απέναντι στο ερύθημα (μια κατάσταση του δέρματος που χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα ή εξάνθημα) που προκαλείται από την ακτινοβολίες UV.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στα πανεπιστήμια Manchester και Newcastle, διαπίστωσε ότι όσοι προσέθεταν πέντε κουταλιές της σούπας πελτέ ντομάτας στο φαγητό τους καθημερινά, είχαν 33% μεγαλύτερη προστασία από ηλιακά εγκαύματα και πολύ υψηλότερα επίπεδα προκολλαγόνου, ενός μορίου που δίνει στο δέρμα τη δομή του και το κρατά σταθερό.

Επίσης, η εφαρμογή τοματοπολτού στο πρόσωπο για 15 λεπτά, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της λιπαρής επιδερμίδας, απορροφώντας την υπερβολική λιπαρότητα και το σμήγμα. Δεν είναι τυχαίο ότι η τομάτα χρησιμοποιείται για την παρασκευή πολλών αντιγηραντικών προϊόντων.

• Όταν η ντομάτα ξεφλουδιστεί, χάνεται ένα σημαντικό μέρος των ουσιών αυτών, γι’ αυτό και προτείνεται να τις τρώτε με τη φλούδα.
• Μάλιστα, σε μια εκτεταμένη μελέτη στον πληθυσμό της Ουαλίας οι ντομάτες ήρθαν πρώτες στη λίστα των τροφών που προστατεύουν από την οξεία σκωληκοειδίτιδα.

Συμβουλές αγοράς και συντήρησης

Οι φρεσκοκομμένες ντομάτες είναι πλουσιότερες σε βιταμίνες και καλό θα είναι να τις καταναλώνετε όσο γίνεται πιο σύντομα από τη στιγμή αγοράς τους.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι πιο αρωματικές και πλούσιες σε ζωτικές ουσίες είναι οι ντομάτες εποχής, που δε χρειάζονται θερμοκήπιο και είναι διαθέσιμες στη χώρα μας από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο. Οι μικρότερες είναι συνήθως πιο νόστιμες από τις μεγαλύτερες, ενώ ιδιαίτερα γλυκά είναι τα μικρά ντοματάκια. Οι ντομάτες συνεχίζουν να ωριμάζουν στην κουζίνα, γι’ αυτό καλό θα ήταν να μην διατηρούνται στη συντήρηση καθώς χάνουν το άρωμά τους.